De werking van verslaving in de hersenen
Over verslavingen en mensen met een verslaving bestaan veel misverstanden. Nog steeds denken veel mensen dat het een teken van zwakte of een persoonlijkheidsstoornis is. Er rust nog altijd een taboe op verslaving. De signalen van een verslaving zijn, zeker in het begin, vaak moeilijk te herkennen. Dat maakt verslaving vaak een verborgen probleem.
De geschiedenis van verslaving
In de jaren ‘30 werd verslaving gezien als een persoonlijkheidsstoornis. Tot de jaren voor de oorlog werden mensen met een verslaving zelfs in de gevangenis of in een opvoedingsgesticht gezet. Een verslaving werd gezien als een zwakte in het karakter. De verslaafde had daarom zelf schuld aan de verslaving en moest gestraft worden. In het midden van de vorige eeuw werd de schuldvraag verschoven. De verslaving was niet meer zozeer de schuld van de verslaafde zelf, maar van de stof die gebruikt werd. In de jaren ‘50 werd een baanbrekend onderzoek met muizen gedaan. Tegenwoordig wordt verslaving door neurowetenschappers als een chronische hersenziekte gezien.
Wetenschappelijk onderzoek naar verslaving
De onderzoekers Olds en Milner (1954) plaatsten kleine elektroden bij het beloningscentrum in de hersenen. Wanneer de muizen een hendeltje overhaalden, kregen ze drugs toegediend waardoor het beloningscentrum werd geprikkeld. De muizen vonden het zo’n plezierig gevoel, dat ze niet meer aten en sliepen. Ze gingen zelfs door met het toedienen van drugs terwijl ze geëlektrocuteerd werden. Aangezien muizen geen persoonlijkheid hebben en geen morele afwegingen kunnen maken, leidde dit onderzoek ertoe dat verslaving niet meer werd gezien als een persoonlijkheidsstoornis maar als een hersenaandoening.
Genetische invloeden
Biologische factoren, de aangeboren kwetsbaarheid en genen én psychologische en sociale factoren spelen bij verslaving een belangrijke rol. Het blijkt dat alle verslavende drugs leiden tot een verhoging van dopamine in de hersenen. Dopamine is een stof die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen. Het is belangrijk bij positieve belevingen zoals verlangen, motivatie en bevrediging. Dopamine zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen en het zet ons aan tot het verkrijgen van wat we willen. Door het gebruik van drugs wordt er in de hersenen op onnatuurlijke wijze meer dopamine aangemaakt. Hierdoor voelen veel drugsgebruikers zich goed.
Veranderingen in het brein
Wetenschappers hebben ontdekt dat veelvuldig gebruik van drugs leidt tot het moeilijk terugdraaien van veranderingen in het brein. Het beloningscentrum neemt de overhand. Controle vanuit het rationale deel van de hersenen, de neo-cortex, schiet steeds verder tekort. Ofwel: de ruiter heeft het paard niet meer onder controle. Herhaaldelijk gebruik van drugs zal blijvende veranderingen in het brein veroorzaken. Het rationele deel van de hersenen gaat steeds minder goed werken. Maar er is nog iets. De midden hersenen, waarin het geheugen opgeslagen is, slaan herinneringen van positieve gevoelens na gebruik van verslavende stoffen op. Later kunnen deze sterke gevoelens en verlangens naar het verslavende middel opgeroepen worden. Hierdoor ligt terugval snel op de loer en is stoppen erg moeilijk is.
Conflicten in het brein
Het rationele deel van de hersenen, de neo-cortex, heeft de taak de conflicten tussen het verlangen naar het effect en de roes van drugs enerzijds, en rationele overwegingen, bijvoorbeeld ik moet morgen werken, anderzijds in goede banen te leiden. De middenhersenen waar het geheugen is opgeslagen zullen willen toegeven aan dit verlangen. Het rationele deel van je hersenen zal dit willen voorkomen. Bij verslaafden functioneert het rationele deel van de hersenen door het voortdurend gebruik dus minder goed.
Conclusie
Met een beloningssysteem wat niet voldoende functioneert, dit is voor een deel genetisch bepaald, en een minder goed werkend rationeel deel van je hersenen ben je kwetsbaar voor de werking van verslavende stoffen. Bovendien veranderen door het gebruik de hersenen en er ontstaan krachtige herinneringen. Het gebruik van drugs zal daarom positieve ervaringen opleveren. Hierdoor zullen drugsgebruikers constant bezig zijn met drugs en verlangen zij hevig naar het gebruik van de drugs (hunkering). Ze komen in een zich steeds herhalend patroon wat moeilijk te doorbreken is. Dit werkt ook andersom, met een actief beloningssysteem raak je niet snel verslaafd, ook al krijg je wel de kans om deze middelen tot je te nemen.
