Hoe kom ik van mijn schuldgevoel af?
Toen ik ontdekte dat mijn zoon verslaafd was geraakt aan Speed had ik ongelofelijk veel last van schuldgevoelens. Verschillende gedachtes spookten door mijn hoofd: “Waar ben ik tekortgeschoten? Wat had ik anders kunnen doen in de opvoeding van mijn kinderen? Was ik maar meer thuis geweest, dan was dit niet gebeurd. Ben ik consequent genoeg geweest?"
Wat is schuldgevoel eigenlijk?
Het woord schuldgevoel is een beetje misleidend want schuldgevoel is geen gevoel. Het is een gemoedstand die je jezelf oplegt als je iets doet of nalaat waardoor een ander (je kind), in jouw ogen benadeeld wordt. Je reageert op een situatie waarin je het idee hebt dat je je eigen normen en waarden schendt en je grenzen overschrijdt. Vaak wordt dit opgevolgd door gevoelens van berouw of spijt. Je hebt dan gedachtes in de trant van: “Had ik maar beter opgelet dan…, was ik maar niet…..dan…. Je kunt bijvoorbeeld schuldgevoelens hebben dat je niet voldoende aanwezig bent geweest omdat je fulltime werkt, of omdat je vaak negatief op je kind hebt gereageerd of omdat je de grenzen niet goed hebt aangegeven.
Tekortschieten
In de praktijk lijkt schuldgevoel soms een onoverkomelijke hobbel te zijn die ouders weerhoudt om hun grenzen aan te geven. Ze leven met het constante gevoel hun kind tekort te doen, bijvoorbeeld na een echtscheiding. Dat maakt dat deze ouders het lastig vinden om grenzen te stellen en regelmatig verantwoordelijkheden van het bord van hun kind pakken. Zelfs zonder dat daarom gevraagd wordt. Deze ouders willen het verdriet, de pijn of het ongemak van hun kind dragen omdat ze het idee hebben dat ze anders tekortschieten en falen. Ze hebben zich verantwoordelijk gemaakt voor het welzijn van hun kind. En tegelijkertijd lijken deze ouders ook te geloven dat hun kind verantwoordelijk is voor hun eigen welzijn: “Als mijn kind stopt met het gebruiken van drugs ben ik weer gelukkig.” Voor deze ouders lijkt het geoorloofd om zichzelf keer op keer in allerlei bochten te wringen om er voor hun kind te kunnen zijn. Schuldig als ze kiezen voor zichzelf waardoor ze steeds maar weer kiezen voor het belang van het kind.
Welke gevoelens schuilen onder het schuldgevoel?
Als schuldgevoel geen echt gevoel is, wat voel je dan wel op zo’n moment? Wat schuilt eronder je schuldgevoel? Dat kan bijvoorbeeld machteloosheid, spanning, angst of onzekerheid zijn. Je voelt je mogelijk:
- machteloos omdat je de situatie met je kind niet onder controle hebt
- angstig omdat je bang bent je kind te verliezen
- onzeker omdat je naar jouw idee gefaald hebt in de opvoeding
- gespannen omdat je je schaamt voor de situatie en zo graag aan de verwachtingen van anderen (bv je ouders) wilt voldoen
Razendsnel camoufleer je al die ongewenste gevoelens met schuldgevoel en pak je de regie terug. Door je schuldig te voelen in plaats van je werkelijke emotie onder ogen te zien, houd je jezelf voor dat je die “lastige” gevoelens kunt ontlopen. Maar is dat ook werkelijk zo?
Observeer je schuldgevoel
Bekijk een aantal momenten waarop jij je schuldig voelt. Welke norm heb je geschonden? Welke grens heb je overschreden? Of leg je jezelf op om alles perfect te moeten doen? Of probeerde je één of meerdere van de bovengenoemde gevoelens te ontlopen? Welk gevoel maakt dat jij steeds meer geeft dan je kunt geven en dat je verantwoordelijkheid neemt voor dingen die niet op jouw bord horen?
De volgende vragen kunnen je daarbij helpen:
Wat is er gebeurd waardoor ik me schuldig voel?
Wat maakt dat ik me schuldig voel?
Hoe ziet schuldgevoel er voor mij uit?
Wat heeft mijn schuldgevoel mij te vertellen?
Wat schuilt eronder mijn schuldgevoel?
Had het anders gekund?
Zo ja, hoe had het anders gekund?
Wat had er anders gekund?
Van wie zijn deze “eisen” in mijn hoofd?
Vind ik zelf dat ik ben tekortgeschoten of vinden anderen (bv je ouders) dat en heb ik dat oordeel overgenomen?
Hoe (on)redelijk is dat?
Ben ik niet te streng voor mezelf?
Door dit onderzoek kun je ontdekken waar je schuldgevoel werkelijk over gaat en een mildere kijk op jezelf ontwikkelen waardoor het schuldgevoel zal verminderen.
Goedmaken
Bij het ervaren van een schuldgevoel kun je de behoefte hebben om het goed te maken, door bijvoorbeeld je excuses aan te bieden. Zelf heb ik bijvoorbeeld mijn excuus aangeboden aan mijn zoon omdat ik tijdens en na de scheiding met zijn vader op emotioneel gebied niet voldoende aanwezig ben geweest voor hem. Hij was dertien, wist met zijn gevoelens geen raad en ik had daar weinig oog voor omdat ik het te druk had met mijn eigen leed en het omhoog houden van alle ballen. Mijn excuus heeft ervoor gezorgd dat mijn zoon en ik dichterbij elkaar zijn komen staan.
Help je mij dit artikel te delen? Dank je wel!
